|
گرفتاری هایی که دراین دنیا دامنگیر انسان
می شوند یا مکافات عمل هستند و یا برای امتحان، برای تعدادی پایه ترقی و
تکامل است و برای گروهی تخفیف کیفر اخروی،صورت اخیر لطفی است از طرف خداوند
برای گناهکاران تا از مجازات اخروی آنها کاسته شود و ممکن است در این دنیا پاک
گردند و به سرای باقی سفر کنند.
در قرآن با واژه های گوناگونی از گناه یاد
شده است: ذنب، اثم، سیئه، معصیت، خطیئه، جرم، منکر، فاحشه، شر و….
خداوند در یک جا از قول گناهکاران بیان می
دارد: «… وَیَقُولُونَ یَا وَیْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْکِتَابِ لَا
یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَلَا کَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا ؛ به او می گویند:
ای وای بر ما! این چه نامه ای است که هیچ [کار] کوچک و بزرگی را فرو نگذاشته
، جز این که همه را به حساب آورده است .» (سوره کهف، آیه ۴۹)
روایات بسیاری نیز این تقسیم بندی را بیان
داشته اند و فرموده اند:انجام دهنده گناهان کبیره به دوزخ می رود.
گناهان بدنی و جسمی، گناهانی هستند که
انسان با یکی از اعضای بدن آن را انجام می دهد. مثل: غیبت، زنا ، دزدی،
فحاشی و… و گناهان غیر بدنی آنهایی هستند که آدمی در دل و ضمیر خود آنها را
انجام می دهد. مثل: حسد، کینه، بخل و….
تعدادی از علما و اساتید اخلاق گناهان
کبیره را تا چهل مورد برشمرده اند. لیکن در بعضی موارد و مواقع گناهان صغیره
به گناهان کبیره تبدیل می شود و گناه انسان سنگین تر می شود و حکم همان
گناهان کبیره را دارد.مثلاً: اصرار بر گناه صغیره،کوچک شمردن گناه،تظاهر به
گناه،خشنودی از گناه و مغرور شدن به ستر الهی.
● آثار گناه
1) مانع معرفت
یکی از موانع معرفت، گناه است که بر عقل و
فطرت تأثیر گذاشته و باعث انحراف از حق و ظرافت های خلقت می گردد. «وَلَـکِن
قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ
؛ ولی دل هایشان سخت شده و شیطان آنچه را انجام می دادند برایشان آراسته
است».(سوره انعام، آیه ۴۳)
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:«اذا
اذنب الرجل خرج فی قلبه نکتةسوداء فان تاب انمحت و ان زاد زادت حتی تغلب علی
قلبه فلا یفلح بعدها ابداً؛ هنگامی که انسان گناه می کند، نکته سیاهی در قلب
او پیدا می شود، اگر توبه کند محو می گردد و اگر بر گناه بیفزاید زیادتر می
شود تا تمام قلبش را فرا گیرد و بعد از آن هرگز روی رستگاری را نخواهد دید».
2) مانع استجابت دعا
یکی از عوامل مهمی که باعث می گردد ارتباط
بنده با خدا قطع گردد و توفیق دعا خواندن واستجابت از او گرفته شود، انجام
دادن گناه است.
در دعای کمیل می خوانیم: «اللهم اغفرلی
الذنوب التی تحبس الدعا ؛ خدایا! بیامرز گناهانی را که از دعا جلوگیری می
کنند».
هر که را پاک باشد ز اعتدال
آن دعایش می رود تا ذوالجلال
و باز حضرت علی (علیه السلام) می فرماید:
«المعصیة تمنع الاجابة ؛ گناه از اجابت دعا جلوگیری می کند.»
حضرت علی (علیه السلام) در دعای کمیل می
فرماید: «اللهم اغفر لی الذنوب الّتی تغیر النعم؛ خدایا! بیامرز گناهانی را
که باعث تغییر نعمت ها می شوند»
امام باقر علیه السلام فرمودند: همانا بنده
از خدا حاجتى مى‌خواهد، اقتضا دارد که زود یا دیر برآورده شود، سپس آن بنده
گناهى انجام مى‌دهد خداوند به فرشته مى‌فرماید: حاجت او را روا مکن و او را
محروم ساز زیرا موجب خشم من شده و سزاوار محرومیت شده است.
3) مانع آرامش خاطر
آدمی بدنبال سعادت است، هر چیزی که آسایش
و آرامش او را بهم بزند، مانع کسب سعادت می شود. آرامش و آسایش خاطر تنها در
سایه ایمان به خدا و توجه به او و بی توجهی به دنیا بدست می آید.
انسان وقتی گناهی مرتکب می شود، وجدان
اخلاقی او را مورد ملامت و سرزنش قرار می دهد و با ضربات پی گیر خود بر روح
و فطرت، آرامش روحی را از صاحب آن می گیرد که قرآن نام آن را«نفس لوّامه» می
گذارد. پشیمانی و ندامت که از تلاش و کوشش همین نفس حاصل می شود، آرامش خاطر
را از گنهکار می گیرد.
حضرت علی(علیه السلام) می فرماید:«و من لم
یعدل نفسه عن الشّهوات خاض فی الحسرات و سبح فیها؛ کسی که خود را از شهوات
سرزنش نکند در دریای حسرت و اندوه در افتد و در آنها دست و پا زند».
و همچنین آن حضرت می فرماید:«و کم من شهوة
ساعة قداورثت حزناً طویلاً؛ چه بسا یک ساعت لذت مایه اندوه و غصه دراز مدت
می گردد».
4) مانع شرم و حیا
اگر غرایز طغیان کند، پرده شرم و حیا
دریده می شود و انسان بدون شرم و حیا و بی باک از رسوایی و تنفر عمومی، به
موجودی خطرناک تبدیل می شود.
فضائل اخلاقی کنترل کننده انسان و دور
کننده او از گناه است، فرد گناهکار با انجام پی در پی گناه، فضائل را یک به
یک از دست می دهد و به شخص بی شخصیت و لا ابالی تبدیل می گردد. حضرت علی
(علیه السلام) در دعای کمیل می فرماید:«اللهم اغفرلی الذنوب التی تهتک
العصم؛ خدایا! بیامرز گناهانی که پرده ها را می درد».
لطف حـق با تـو مـداراها کـند
چون که از حد بگذرد رسوا کند
امام سجاد (علیه السلام) در حدیثی گناهانی
که پرده دری می کنند را اینگونه برشمارد:
«الذنوب التی تهتک
العصم:شرب الخمر…؛ شراب خواری، قماربازی، گفتن سخنان لغو و بیهود برای
خنداندن دیگران، گفتن عیب دیگران و همنشینی با مردم بدنام و… از گناهانی است
که پرده دری می کنند».
5) مانع طول عمر
اگر چه مرگ در اختیار انسان نیست، لیکن
اعمال ما در طولانی شدن یا کوتاه شدن عمر ما دخالت دارند؛ یعنی اعمال و
رفتار ما در زندگی ما تأثیر می گذارند.
حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «اعوذ
باللّه من الذنوب الّتی تعجّل الفناء؛ از گناهانی که در نابودی شتاب می کنند
به خدا پناه می برم».
▪ بعضی کارها از
قبیل: قطع رحم، قسم دروغ، سخنان دروغ، آزردن پدر و مادر و… عمر را کوتاه و
کارهایی از قبیل: صدقه پنهانی، نیکی به پدر و مادر و صله رحم و… عمر را
طولانی می کنند.
حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «اعوذ
باللّه من الذنوب الّتی تعجّل الفناء؛ از گناهانی که در نابودی شتاب می کنند
به خدا پناه می برم»
6) قطع روزی و تغییر
نعمت
حضرت علی (علیه السلام) در دعای کمیل می
فرماید:
«اللهم اغفر لی
الذنوب الّتی تغیر النعم؛ خدایا! بیامرز گناهانی را که باعث تغییر نعمت ها
می شوند».
یکی از حقایقی که آیات قرآن از آنها پرده
برداشته، ارتباط میان اعمال ما و حوادث و اتفاقاتی است که در خارج رخ می
دهد. اگر ملتی به گناه آلوده شود، خداوند نعمت ها را یا به نقمت تبدیل می
کند و یا آنها را از آن ملت می گیرد.
آیات قرآن و روایات معصومین ـ علیهم السلام
ـ گرفتن نعمت را به گناه بندگان نسبت می دهند، خداوند می فرماید: «أَوَ لَمْ
یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ
کَانُوا مِن قَبْلِهِمْ کَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا
فِی الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ ؛ آیا در زمین گردش نمی
کنید تا بنگرید که چگونه بود سرانجام کسانی که پیش از ایشان بودند و نیرو و
آثارشان در زمین بیش از اینها بود و خدا آنها را به گناهانشان برگرفت».(سوره
غافر، آیه ۲۱)
و امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «و
ما انعم اللّه علی عبد نعمة فسلبها ایاه حتی یذنب ذنباً یستحق بذلک السَّلب؛
خداوند نعمتی به بنده ای نداده تا از او بگیرد،جز آنکه گناهی انجام دهد که
به سبب آن، نعمت از او گرفته شود.»
امام
صادق علیه السلام مى‌فرماید: پدرم همواره مى‌فرمود:
اِنّ
الله قَضى قَضاء حَتماً الاّ یُنعِمُ على العبد بِنِعمةٍ فَیَسلُبها ایّاه
حتّى یُحدِث العبد ذَنباً یَستَحقّ بذلک النّقمة ؛ خداوند حکم قطعى فرموده
که نعمتى را که به بنده‌اش داده، از او نگیرد، مگر زمانى که بنده گناهى
انجام دهد که به خاطر آن سزاوار کیفر گردد.
امام
باقر علیه السلام مى‌فرماید:
إنّ
الرّجُل لَیَذنب الذَّنْب فَیَدرء عنه الرّزق ؛ مردى گناهى انجام
مى‌دهد و در نتیجه، "روزى" از او دور مى‌شود.
7- الحاد و انکار
رسول اکرم صلّى الله علیه وآله در ضمن گفتارى فرمودند:
فاِنّ المَعاصى تَستَولى الضَّلال على صاحِبها حتّى تُوقِعُه
رَدّ ولایَة وصىِّ رسول الله و دفع نبوة نبى الله و لا تزال بذلک حتّى توقعه
فى ردّ توحید الله و الالحاد فى دین الله ؛ همانا گناهان، گمراهى را بر
گنهکار مسلط مى‌نماید تا آنجا که او را به رد ولایت و امامت وصى رسول خدا و
انکار نبوت پیامبر و به همین منوال انکار یکتایى خدا و الحاد و کفر در دین
خدا، آلوده مى‌گرداند.
8- عدم امنیت از حوادث
امیرمؤمنان على علیه السلام فرمودند:
گنهکار نباید خود را از بلاهاى شبانه و حوادث ناگهانى ایمن
بداند.(7)
و عواقب شوم دیگر که فهرست‌وار ذکر مى‌کنیم؛
● آثار گناه بر جسم
امام صادق (علیه السلام) : هیچ رگی نزند و
پائی به سنگ نخورد و سر درد و مرضی پیش نیاید مگر به جهت گناهی که انسان
مرتکب شده و برای همین است که خدای عزوجل در قرآن میفرماید : هر مصیبتی که
به شما می رسد برای کاری است که به دست خود کرده اید و خدا از بسیاری ( از
معصیت ها ) هم گذشت میکند ( سوره شوری ، آیه ۳۰)
سپس امام (علیه السلام) فرمودند : آنچه
خدا از آن می گذرد از آنچه از آن مواخذه میکند بیشتر است. ( شرح : یعنی آن
گناهانی که خدا از آن می گذرد بیشتر است از آن گناهانی که خدا بوسیله آن
گناه عذاب می کند .) (اصول کافی ، جلد ۳ صفحه ۳۷۰)
حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «ما جفت
الدموع الاّ لقسوة القلوب و ما قست القلوب الالکثرة الذنوب؛ اشک چشم ها
نخشکید مگر به خاطر قساوت دل ها و دل ها سخت نشد، مگر بخاطر گناهان».
برخی روایات:
الف- پیامبر صلّى الله علیه وآله مى‌فرماید:
هر کس در امر نماز سستى کند و آن را سبک شمرد خداوند او را به
پانزده بلا گرفتار مى‌کند:
1- کوتاهى عمر، 2- کمى روزى، 3- زدودن سیماى صالحان از چهره‌اش،
4- عدم پاداش براى اعمالش، 5- عدم استجابت دعا، 6- عدم بهره‌مندى او از دعاى
صالحان، 7- مرگ ذلیلانه، 8- مرگ در حال گرسنگى و تشنگى، 9- ماموریت فرشته‌اى
از طرف خدا که او را در قبرش شکنجه دهد، 10- قبر را بر او تنگ نماید، 11-
قبرش تاریک است، 12- ماموریت فرشته‌اى براى کشاندن او بر زمین از ناحیه صورت
در منظر مردم، 13- حسابرسى شدید قیامت، 14- سلب نظر و توجه خدا به او، 15-
ابتلا به عذاب سخت.
ب- پیامبر صلّى الله علیه وآله فرمود:
زنا کردن داراى شش اثر است که سه اثرش در دنیا است و سه اثرش
در آخرت مى‌باشد،
اثر دنیوى آن عبارتست از: رسوایى، کوتاهى عمر و قطع روزى.
و اما اثر اخروى آن عبارتست از: سختى حساب، خشم خدا و جاودانگى
در آتش دوزخ و همچنین اعمال نیک او بدون پاداش است و دعایش به استجابت نمى‌رسد
و بهره‌اى از دعاى صالحان نمى‌برد.
رسول خدا صلّى الله علیه وآله فرمودند:
هنگامى که عمل زنا آشکار شود، مرگ ناگهانى زیاد مى‌گردد ... و
هنگامى که در ترازو کم فروشى شود، خداوند قحطى و کمبود را بر مردم فرود مى‌آورد
و هنگامى که مردم زکات اموال خود را ندهند زمین برکت‌هاى خود، از زراعت و
میوه و معادن را بروز نمى‌دهد،... و هنگامى که قطع صله رحم رواج یافت؛ ثروت‌ها
در دست اشرار قرار مى‌گیرد و هنگامى که امر به معروف و نهى از منکر ترک
گردید خداوند اشرار را بر مردم مسلط مى‌کند، که هر چه نیکان آنها دعا کنند
به استجابت نمى‌رسد.
ج- معاذبن جبل مى‌گوید:
در منزل ابو ایّوب انصارى و در محضر پیامبر (صلّى الله علیه
وآله) بودم که از آن حضرت پرسیدم، منظور این آیه چیست؟
یوم یُنْفخ فى الصّور فَتَاتون افْواجاً؛ روز قیامت در صور
دمیده مى‌شود، پس مردم گروه گروه مى‌آیند.
آن حضرت (صلّى الله علیه وآله) در پاسخ فرمود:
ده گروه از امت من در قیامت که به چهره‌هاى مخصوص و متمایز از
دیگران هستند وارد صحنه مى‌شوند که عبارتند از:
سخن چینان (میمون)، حرام خوران (خوک)، رباخوران (واژگونه)،
ستمگران در قضاوت (کور)، از خود راضى و خود بینان (گنگ و کر)، علما و قاضیان
بى عمل (زبانشان را مى‌جوند و از دهانشان چرک که همه را ناراحت مى‌کند بیرون
مى‌آید)، آزار دهندگان به همسایه (بدبوتر از مردار گندیده)، جاسوسان نزد
ظالم (پوشیده به لباس‌هاى آتشین و مس گداخته و چسبان)، شهوترانان و مانع
اداى حق خدا از اموال خود (با دست و پاى بریده)، متکبران (آویخته شده بر
دارهاى آتشین).
د- رسول خدا صلّى الله علیه وآله فرمودند:
مَن وَلِىَ عَشرةً فلم یَعدِل فیهم جاءَ یومَ القِیامة وَ
یَداه و رِجلاه و راسُه فى ثقْب فاءس ؛ هر کس سرپرست ده نفر شود ولى رفتارش
با آنها عادلانه نباشد روز قیامت در حالى بیاید که دست و پا و سر او در
سوراخ تبرى باشد.
● نتیجه گیری :
نکته آخر این که رفتار و گفتار و نیات
انسان دارای پیامدی است که یا در این دنیا و یا در جهان آخرت دامنگیر انسان
می شود.
گر مراقب باشی و
بیدار تو
بینی هر دم پاسخ
کردار خود
|
dÈíáÈ
البته اثار گناه خیلی بیشتر از ایناست ولی برای اینکه از حوصله خارج نشه به همین مقدار بسنده کردیم.امیدوارم براتون مفید باشه...